રશિયાનો આ ઈનકાર, ભારત માટે કેટલો મોટો ઝટકો, હવે શું છે રસ્તો
રશિયાનો આ ઈનકાર, ભારત માટે કેટલો મોટો ઝટકો, હવે શું છે રસ્તો
Sweta Jain 
ભારત અને રશિયાએ રૂપિયામાં પરસ્પર વેપાર પર વાતચીત બંધ કરી દીધી છે.
યુક્રેન યુદ્ધ બાદ રશિયા પાસેથી મોટા જથ્થામાં ક્રૂડ ઓઇલ અને કોલસો ખરીદનારા ભારત આ વાટાઘાટોના પાટા પરથી ઉતરી જવાથી આંચકો અનુભવી શકે છે.
ખરેખર, રશિયા પાસે ઘણા પૈસા છે અને હવે તે તેના માટે એક સમસ્યા બની ગઈ છે.
રશિયા માટે રૂપિયાને બીજી કરન્સીમાં ફેરવવાનો ખર્ચ વધી રહ્યો હોવાથી તે રૂપિયામાં પેમેન્ટ સ્વીકારવાનો ઇનકાર કરી રહ્યું છે.
શાંઘાઈ કોઓપરેશન ઓર્ગેનાઇઝેશન (એસસીઓ)ની વિદેશ પ્રધાનોની બેઠક માટે ગોવામાં આવેલા રશિયાના વિદેશ પ્રધાન સર્ગેઇ લાવરોવે પત્રકારોને જણાવ્યું હતું કે રશિયન ભારતીય બેન્કોમાં અબજો રૂપિયા પડેલા છે, પરંતુ તેઓ તેનો ઉપયોગ કરી શકતા નથી.
બ્લૂમબર્ગના રિપોર્ટ અનુસાર લાવરોવે પત્રકારોને જણાવ્યું હતું કે, "અમારે આ નાણાંનો ઉપયોગ કરવો પડશે. પરંતુ તેને અન્ય ચલણમાં સ્થાનાંતરિત કરવું પડશે. આ અંગે વાતચીત ચાલી રહી છે.
આનો અર્થ એ થયો કે રશિયા હવે તેના તેલ, શસ્ત્રો અને અન્ય વસ્તુઓનું પેમેન્ટ રૂપિયામાં લેવા તૈયાર નથી.
રશિયા હવે ચીની ચલણ યુઆન અથવા અન્ય ચલણમાં આ ચુકવણી રૂપિયા કરતા વધુ મૂલ્યવાન ઇચ્છે છે.
યૂક્રેન પર આક્રમણ બાદ લગાવવામાં આવેલા પ્રતિબંધ બાદથી જ રશિયાએ ભારતને રૂપિયામાં ડીલ કરવા માટે પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું.
અમેરિકાએ તે સમયે રશિયન બેંકો પર પ્રતિબંધો લાદ્યા હતા.
રશિયા રૂપિયામાં ચુકવણી સ્વીકારવામાં કેમ અચકાય છે?
રશિયન બેન્કોને સ્વિફ્ટ મેસેજિંગ સિસ્ટમમાંથી બાકાત રાખવામાં આવી હોવાથી ડોલર સહિત ઘણી કરન્સીમાં રશિયન બિઝનેસના વ્યવહારો બંધ કરી દેવાયા હતા.
અમેરિકા, યુરોપિયન યુનિયન સહિત અન્ય પશ્ચિમી દેશો દ્વારા રશિયન તેલ અને ગેસ પર પ્રતિબંધ બાદ રશિયા તેના ઓઇલ ગ્રાહકોની શોધ કરી રહ્યું હતું.
ભારતે તેની ઉર્જા સુરક્ષા માટે રશિયા પાસેથી તેલની ખરીદીમાં પણ વધારો કર્યો હતો.
રશિયા સસ્તા તેલની ઓફર કરતું હોવાથી ભારતે તેની આયાત વધારવાનું શરૂ કર્યું હતું.
આ તેલનું પેમેન્ટ રૂપિયામાં કરવાનું હોવાથી તેના માટે ખરીદી વધારવાની સારી તક હતી.
પરંતુ ભારતની વધતી જતી વેપાર ખાધને કારણે રૂપિયામાં નબળાઈ આવી છે, કારણ કે અન્ય ચલણમાં રૂપાંતરિત થવાનો ખર્ચ વધી રહ્યો છે.
આથી રશિયા હવે ભારતીય રૂપિયામાં પેમેન્ટ લેતા ખચકાય છે.
ભારતમાંથી રશિયન શસ્ત્રો, તેલ, કોલસો અને અન્ય ચીજવસ્તુઓની આયાત વધવાથી રશિયાની ટ્રેડ સરપ્લસ વધી છે અને હવે તેણે 40 અબજ ડોલર એકઠા કર્યા છે.
આ રૂપિયાને બીજી કરન્સીમાં ફેરવવો તેના માટે મોંઘો પડી રહ્યો છે.
તેથી હવે તે વધુ પૈસા જમા કરાવવા માંગતો નથી.
હવે ભારતે આ પેમેન્ટ યુઆન કે અન્ય કોઇ કરન્સીમાં કરવું પડશે, જે તેના માટે મોંઘુ સાબિત થશે.
ભારતનો રૂપિયો સંપૂર્ણપણે કન્વર્ટિબલ નથી. સાથે જ આંતરરાષ્ટ્રીય નિકાસમાં તેનો હિસ્સો માત્ર બે ટકા છે.
ભારતીય અર્થવ્યવસ્થાના આ નબળા પાસાઓને કારણે રૂપિયાનું રિઝર્વ અન્ય દેશો માટે ફાયદાકારક નથી.
